Oligomer Önleme konusunu okuyabilirsiniz

Polyester boyama işlemlerinde, özellikle mikrofiberlerde OLIGOMER oluşumu kaçınılmazdır ve koyu lekeler şeklinde kumaşlarda , elyaf ve iplik boyama işlemlerinde bulutlutumsu bir görüntü olarak kendini gösterir.

OLIGOMER in önlenmesi iki adımda gerçekleştirilir.

Makine Temizliği

Boyama makinesi sık sık temizlenmelidir, hatta açık tonlarda bile.

NaOH, fl                               4– 8 g/L
THIOUREADIOXIDE            1 -3 g/L
JETCLEAN                             2 – 4 g/L
Sıcaklık, °C                           80-135
Zaman,                                 30-60 dakika

JETCLEAN , yüksek pH ortamında OLIGOMER’in parçalanması için bir katalizördür. Makinenin kuytu noktalarına kadar temizliğe yardımcı olur

Boyama İşlemi

UNIPES COMFORT, polyester lifine yapışan suda çözünür bir reçinedir ve lifin hidrofilitesini artırır. COMFORT, su içinde OLIGOMER’leri küçük moleküller olarak tutar.

Bu süreçte, COMFORT aynı zamanda OLIGOMER’ler üzerine de yapışır ve onları su çözünür hale getirir ve çözünmesini sağlar.

UNIPES COMFORT 1 g/L

 Lütfen Oligomer Önleme konusunu okuyun

Polyester kumaşların ve karışımlarının hidrofobik özelliklerinden dolayı kırışıklık izlerine hassas olduğu bilinmektedir. UNIPES COMFORT suda çözünebilen bir reçinedir , polyester lifine bağlanarak onu hidrofilik ve antistatik hale getirir . Bu sayede kırışıklık oluşumu tamamen engellenir.

Kumaş daha önce ,COMFORT ile birlikte 40-50 °C’ye ısıtılmış makineye eklenir. COMFORT’un ilk kez kullanılmasından önce, boyama makinesinin temizlenmesi gerekmektedir.

Bir çok pH düzenleyici kimyasal ; asetik/formik asit veya bunların tamponlarıdır. Bu asitler uçucudur ve boyama sırasında  makinenin üstünde gaz fazında birikirler, böylece boyama banyosundan alkali olarak ayrılırlar.

Alkaliye hassas disperse boyalar; Blue 79 gibi, floresan boyalar ve XHF yüksek haslık boyaları, pH değişiminden daha çok etkilenirler. Laboratuvarda, boyama tüplerinde sıvı-gaz fazı oluşumu mevcut değildir, çünkü tüpler hareket halindedir. Bu nedenle, pH hem sıvı fazında hem de kumaş tarafında stabil kalır. Exoline 3H gibi uçucu olmayan asit bazlı bir tampon, üst fazda göç etmez ve boyama banyosunda kalır. Bu sayede, sıvıdaki pH değeri labaratuardaki gibi sabit kalır.

Mikrofiber poliesterin yüzey alanının normal poliestere göre çok büyük olması nedeniyle, boyamak için gereken boyar madde miktarı iki veya üç kat artar. Ayrıca, fazladan boyar madde miktarı likra lifleri tarafından da emilir ve bu da sublimasyon ve yıkama dayanıklılığını olumsuz etkiler.

Bu nedenle, iki ardışık indirgeme işlemi önerilir:

Asidik Redüktif Yıkama , boyama banyosunda, 80 °C’de:

POLYCLEAR 4        % 0,5

Asetik Asit   pH         =4- 4.5

Süre:                           20 dakika

Not: POLYCLAER 4 ekledikten sonra pH değeri kontrol edilmeli ve pH=4-4.5  olmalıdır.

Ayrı bir banyoda , ikinci olarak alkali işlem:

TIHIOUREADIOXIDE                     : 1-2 g/L

NaOH (48 Be)                                    : 4    g/L

Exolube NC                                       : 1  g/L

Sıcaklık: 95 °C

Süre: 20 dakika

Yüksek sıcaklıkta yıkama ve nötralize etme işlemi gerçekleştirilmelidir.

Notlar

Asidik işlemde, POLYCLEAR 4   eklenmesinden sonra pH değeri pH=4-4.5 olmalıdır.

Alkali temizleme işlemi sonrasında pH değeri pH=11,5-12 olmalıdır.

Finiş işlemi sırasında silikon kullanımı minimum seviyede tutulmalıdır.

Son işlem sıcaklığı 180-220 °C ise, 50-60 °C’de yeniden yıkama ve 130 °C’de kurutma önerilir.

Vinil sülfon bazlı boyalarda; örneğin Mavi 19, 21 ve bazı Lacivert veya Siyah tonlarda, karışımdaki polyester elyaf ciddi şekilde lekelenir. Bu sorunu çözmek için EKSOY, PESCLEAN 2B adlı bir ürün sunmaktadır.

Boyama öncesi, kumaş

PESCLEAN 2B %1 oranında, 60°C’de 20 dakika boyunca işleme tabi tutulur. Boyama işlemi sırasında ise reaktif boyalarla birlikte

PESCLEAN 2B %1 oranında kullanılması tavsiye edilir.

İstenen renk tonununa ulaşılamamsı  veya abrajlı boyama durumunda, kısmi veya tam renk sökme gerekebilir.

Kısmi Renk Sökme ( Renkte %10 – %30 Azaltma)

Renk açma derecesine bağlı olarak aşağıdaki malzemeler kullanılır:

Sodyum karbonat (Soda)       : 10 – 20 g/L

EXOLUBE NC                      : 1,0 g/L

EXOLINE 4000 Well            : 1 – 2 g/L

Banyo Oranı                           : 1:10

Sıcaklık                                  : 95 °C

Süre                                        : 60 dakika

Tam Renk Giderme

TIHIOUREA DOXIDE                      : 2 – 4 g/L

Katı NaOH (Sodyum Hidroksit)        : 5 g/L

EXOLUBE NC                                  : 1 – 2 g/L

Sıcaklık                                              : 95 °C

Süre                                                    : 60 dakika

Turkuaz HF-G durumunda, THIOUREA DIOXIDE ve NaOH miktarı %30 arttırılır.

Etkili kullanım için, renk giderme işleminin son pH’ı  pH=11,0-12,0 olmalıdır. Eğer daha düşükse, daha fazla alkali ekleyin ve 95 °C’de 30 dakika daha devam edin.

Eksoy reaktif  boyalarıyla boyama yapıldığında  ve boyalar EXOLINE MAGIC 3M veya 4000 WELL  ile iyice yıkandığında , boyanın fikse işlemine gerek yoktur.

Ancak fikse gerekiyorsa, COLORFIX NF 2P bu amaçla güvenle kullanılabilir. Bu ürün formaldehit içermez ve ton değişikliği yapmaz. Ayrıca düşük katyonik yüke sahiptir. Özellikle kırmızı ve kırmızı tonlarda bile yüksek verimliliğe sahiptir.

Aynı banyoda katyonik veya noniyonik yumuşatıcılar da eklenilebilir. Aynı kimyasal fularda da uygulanabilir.

COLORFIX NF 2P’nin sökülmesi   gerektiğinde, asidik bir işlem uygulanır.

Fizikte süblimasyon, maddenin katıdan sıvı aşamasını geçmeden gaz haline dönüşümü anlamına gelir. Dispers Boyalar ile boyanmış polyester liflerinde , boya lifin çekirdeğinden yüzeye göç eder atmosfere geçer ve böylece yanındaki elyafı kirletir. Kumaş 150 °C’nin üzerinde ısıtma, ütüleme veya  fikseleme gibi işlemlere tabi olduğunda termomigre olan boya komşu lifi lekeleyebilir.

Dispers boyaların sublimasyon özelliği, molekül boyutlarıyla doğrudan ilişkilidir; yani küçük moleküllerin sublimasyon haslığı zayıftır. Kimsoline boyaları üç gruba ayrılmıştır:

S Grubu: Mükemmel sublimasyon haslığı

SE Grubu: Nispeten iyi sublimasyon haslığı ve iyi egalize özelliği

E Grubu : Zayıf sublimasyon haslığı ancak mükemmel egalize özelliği.

Polyester boyama işleminin sublimasyon haslığı aynı zamanda şu faktörlere bağlıdır:

• Renk derinliği,
• Redüktif temizleme verimliliği,
• Fikse  sıcaklığı,
• Apre kimyasalı.

 Renk derinliği çok düşük olduğunda, yani açık tonlarda, hatta E tipi boyaların bile iyi haslığı vardır.

 Güçlü bir redüktif temizliği, sublimasyon hatalarını azaltmaya yardımcı olur.

 THIOUREA DIOXIDE çok güçlü ve kokusuz bir kimyasaldır.

S tipi boyalar ve etkili bir redüktif yıkama ile bile, özellikle lifin/kumaşın depolama süresi olan 2 – 3 ay sonunda, haslık özellikleri tatmin edici olmayabilir. Bu soruna Termomigrasyon denir.

Termomigrasyon, lifin/kumaşın depolama süresi veya ısıl işlemi sırasında dispers boyanın liften/kumaşten apre kimyasalına transferi anlamına gelir.

Termomigrasyon, PES/VIS liflerinden melanj iplik üretimi sırasında boyanın apre kimyasalına göç etmesiyle tetiklenir. Boyalı iplik, dokuma işleminden sonra kumaş kurutma makinesinde elyaf fikse işlemi yapılır ve renk sabit hale gelir. Kumaş fikse işlemi öncesinde 80 °C’de yıkanır ve üzerindeki kimyasal temizlenirse haslık açısından sonuç olumlu olur. Aksi halde, kirletmenin  spin finish yağlarının boyayı etkilemesi ile ortaya çıktığı anlaşılır.

Aynı olay, silikonla aprelenmiş kumaşlarda da gözlemlenir, çünkü silikon yağı etilen oksit ile emülsifiye edilir. Dispers boyalar,bu kimyasaldan etkilenerek, depolama süresi sırasında silikon apreye doğru göç ederler.

Kurutma Makinesindeki kurutma 140 – 180 °C arasında tavsiye edilir. 200 – 210 °C’de çalışmak zorunluluğu var ise ,ısıl işlemden sonra 50-60 °C’de yıkamak ve 130 °C’de yeniden kurutma tavsiye edilir.

Thermomigrasyona uğramış kumaşların onarımı için PRIMECLEANER önerilir.

UNISIL MCS 900, en az etilen oksit bazlı emülsifiyeye sahip %45 silikon yağı içerir. Bu nedenle, geleneksel silikon yumuşatıcılara göre termomigrasyon minimaldir.

Reaktif boyaların düşük substantivitesi (bağlanma eğilimi) vardır ve bu nedenle banyo oranından(flotte) kolayca etkilenirler. Flotteyi mümkün olduğunca düşük tutmak, fikselenme oranını artırır. Dolaşım hızı (kumaş hızı) daha yüksek ve/veya banyo oranı daha düşük olduğunda, boyar madde verimi artar ve aynı reçete ile  daha koyu tonlar alınır. Bu sonuç laboratuvar makinelerindeki düşük hızdan kaynaklanan Lab/İşletme farkının ana nedenidir.

Boya Kataloglarında, tuz/alkali önerileri genellikle 1/10 banyo oranına göre verilir. Ancak, bundan kaynaklanan farklılığı gidermek ve tüm makinelerde istikrarlı bir renk sağlamak için, tuz miktarı 1/6 banyo oranı için  yaklaşık % 30 azaltılmalıdır  . Aksi takdirde renkler labaratuardan; daha koyu, farklı tonda ve kötü sürtme haslığı sonucuna  sahip olabilir.

Düşük banyo oranlarında, pH değerini 10,6 – 11’e ulaştırmak için alkali dozajlama zamanı  arttırılır. Banyo oranı 1/10’un üzerindeyse, ters önlem uygulanır.

İşletmedeki boyamada ; renk varyasyonunun ve düşük sürtme haslığının ana nedeni, yetersiz yıkama prosesidir. Laboratuvar yıkaması daha etkilidir; bu nedenle laboratuvar haslıklarında (sürtme ve ışık) daha iyi sonuçlar elde edilir. Boyama işlemi sonrasında, kumaş üzerinde üç parametre belirgin hale gelir: Elektrolit, alkali ve hidrolize olmuş boyar madde. Elektrolit, kumaştan soğuk su ile durulanarak uzaklaştırılmalı ve konsantrasyon 2 Baume  ye düşene kadar bu işlem devam etmelidir. Sıcak su kullanıldığında, boyar maddenin rengi değişir. Tuz etkili bir şekilde uzaklaştırılmazsa, hidrolize olmuş boyar maddenin kumaşa bağlanma özelliği yüksek kalır ve yıkama işlemi oldukça zorlaşır. Bu nedenle, sabunlamadan önce tuzun etkili bir şekilde durulanması ve nötralize edilmesi gerekmektedir. Nötralizasyon için, uçucu asitlerden asetik veya formik asitler veya Exoline 3H önerilir . Hidrolize olmuş boyar maddenin pamuk kumaşa bağlanma özelliği soğukda daha yüksek olsa da, sert veya elektrolit içeren suda ton farkını en aza indirmek için yine de soğuk durulama önerilir.

EXOLINE MAGIC 3M veya 4000 WELL gibi yüksek dispersiyon ve boya emilimi özelliklerine sahip sabunlar kullanılması önerilir.

Yumuşak tuz kullanın. Eğer tuz sertse veya durulama yetersizse, o zaman ANTISIL MAY %1,0 oranında sabunlama ve kaynatma yıkama sularına eklenmelidir. ANTISIL MAY, yüksek pH ve sıcaklıkta güçlü bir iyon tutucu  ve disperge ajandır. Çoğu rekabetçi iyon tutucunun aksine, kalsiyum kristal aglomerasyonunu engeller.

Sabunlama  ve sıcak durulama işlemlerinde kaynatma sıcaklığında su kullanın. Çünkü hidrolize olmuş boyar maddenin pamuk kumaşa bağlanma özelliği yüksek sıcaklıkta azalır.

Boyama işleminden sonra, boya banyosunu  boşaltın (koyu tonlar).

Bu problem, İplik yumuşatıcısının yüksek katyonik gücü nedeniyle meydana gelen renk transferidir. Boyama işleminden sonra tüm iplikler ilerdeki prosesler için , kaydırıcı (lubrikant) denilen kimyasallara tabi tutulur. Yumuşatıcı özellikteki bu malzemeler; parafin yada mum gibi ürünler yanında özel üretilmiş katyonik malzemeler de olabilir. Yıkama aşamasında, mum kısmen çıkarılırken bazı bölgelerde hala kalmaktadır. Çıkarılan bölgelerdeki yüksek katyonik yumuşatıcı yıkama sıvısındaki boyayla temas eder ve emerken, çıkarılmamış bölgeler hidrofobik mum tabakası nedeniyle emmemez.

Buna karşılık, beyaz iplikler noniyonik yumuşatıcılar ile işlenmiştir ve noniyoniklerin aniyonik boya hidrolizatı ile etkileşim gücü bulunmadığından, böyle bir renk transferi oluşmaz.

FIBERLUB K SOFT, düşük katyonik güçte bir yumuşatıcı olmasına rağmen, mükemmel sürtünme azaltma özelliklerine sahiptir ve bu tür lekelenmelere neden olmaz.

SKY-BLUE sistemimizde, pamuk ağartma işlemi pH=10’da başlar ve tek bir proseste pH=7,5’te tamamlanır. Ağartma süreci kısa ve ilave durulama gerektirmez. Lütfen SKY-BLUE broşürümüze göz atınız.

Turkuaz mavi boyalar, kromofor grubunda bakır veya nikel içeren  phthalocyanine tabanlı boyalardır. Turkuaz mavi boya molekülleri, normal bifonksiyonel boyalardan iki kat daha büyüktür. Bu nedenle, bu büyük moleküllerin düzgün bir şekilde dağılması ve fikse olabilmesi için yüksek enerjiye ihtiyaçları vardır. Optimum sonuçlar elde etmek için genellikle 80°C’lik bir boyama sıcaklığı ve 60-90 dakika gibi uzun bir süre gereklidir. Koşullar tam olarak takip edilmediğinde, örneğin 60°C’de boyama veya 30 dakika gibi kısa sürelerde, boya sabitlenmez ve yıkama sırasında yıkanarak ortamdan uzaklaşır. Tekrar edilebilirlik düşer ve yıkama süresi uzar.

Turkuaz boyaların molekül boyutları oldukça büyük ve su içinde çözünürlükleri oldukça düşüktür. Boya banyosuna elektrolit eklendiğinde çözünürlük daha da azalır ve boyanın kumaş yüzeyinde leke oluşturma sorunuyla karşılaşılır.

Bu amaç için PESCLEAN 2B çok etkili bir boyar madde dispergatörü ve çözünürlük artırıcıdır. Önerilen miktar 1-2 g/L’dir, yarısı boyanın çözüldüğü tanka ve geri kalanı boyama makinesine eklenir.

Turkuaz renklerin ,açık en ve baskılı kumaş yıkaması için EXOLINE 4000 WEL son derece iyi sonuçlar verir.

Kalsiyum ve magnezyum tuzlarının kaynakları,

• İşlem suyu
• Ham pamuk
• Tuz ve boya dır.

Kompleks bağlayıcı/iyon tutucuların çoğu soğukta Ca iyonlarını komplekslese de bu kompleksler, yıkama, ağartma, boyama ve sabunlama gibi yüksek sıcaklık ve yüksek pH koşullarında kristallerin toplanarak çökelmesini engelleyemez. Bu nedenle, aglomere olmuş kalsiyum kristalleri; boyalı kumaş ,iplik yada preslenmiş elyaf yüzeyinde beyaz lekeler veya bulutlar oluşturur ve lokal hidrofiliteyi azaltarak düzgün olmayan boyama sonuçlarına neden olabilir.

ANTISIL MAY, yüksek pH ve sıcaklıkta üstün dispersiyon özelliğine  sahip bir   terpolimer kompleksleme ajanıdır.

Ağartma / ağartma ve boyama aşamalarında %1 oranında kullanılması tavsiye edilir.

Sabunlama aşamasında %0,5 oranında ANTISIL MAY eklenirse, tonlar daha parlak hale gelir.

Elyaf/bobin  boyama işleminde odaklanmanız gereken noktalar;

Hava Giderme

Katmanlar arasında sıkışmış hava, ıslatma ve egalize maddeleri gibi yüzey aktif bazlı kimyasallarla köpük şekilinde  yastık oluşturur. Bu köpük yastıklar boya sıvısının dolaşımına direnç gösterir ve boyanmamış lekeler oluşturur. Makineye ipliği yükledikten sonra, bobinler

E WET 104 ile 10 dakika boyunca hava giderme işlemi yapılır  (%1).

Sonra diğer kimyasallar ile ağartma işlemine   başlanır.

Düşük Alkali Ağartma

Normal ağartma koşullarında, yüksek pH 11-12, pamuk lifini bozar ve bobini sert bir blok haline getirir, bu da boya çözeltisinin dolaşımı için bir engeldir. SKYBLUE, düşük pH’lı, kombin bir kasar maddesidir. Kasar pH 10’da başlar ve pH 8’de biter. Bu nedenle, iplik yumuşak olur, durulama süresi kısadır, tüm katmanlarda , iç ve dış  arasında düzenli pH sağlanır.

Flotte  değişimi

Boya dozajından sonra tuz eklenirse, banyo hacmi zor kontrol edilir. EXOLINE FAST, tuzun boyama başlangıcında yüklenmesini sağlar. Zaman daha kısadır ve banyo hacmi stabildir. Flotte EXOLINE FAST, elektrolit ile boya partiküllerinin çökmesini önler ve boya emilim hızını düzenler.

EXOLINE FAST: %2

Kırılmaların ana nedeni yumuşaklık değil, ipliğin yüzeyindeki lifçiklerdir. Bu lifçikler ipliğin düzgün bir şekilde ilerlemesini engeller, yüksek sürtünme kuvveti oluşturur ve bu da kopmalara yol açar.

FIBERLUB K SOFT 200, düşük katyonik yükü olan ve sürtünme kuvvetini önemli ölçüde  azaltan bir avivaj maddesi ve yumuşatıcıdır. Bu da, ipliğin pürüzsüz bir şekilde ilerlemesini sağlar.

Ayrıca, FIBERLUB K SOFT, örgü işleminden sonra yıkama sırasında ortamda olan hidrolize boya çözeltisini  absorblamaz, bu da yüzeyde boya almış  şeritlerin oluşmasını önler.